Organ nakli, kadavradan ve canlıdan yapılan bir operasyondur. Tedavisi tıbben mümkün olmayan hastalıklar nedeniyle görev yapamayacak derecede hasar gören organların yerine, canlı veya ölüden alınan yeni, sağlam organın konularak hastanın tedavi edilmesine organ nakli denilmektedir. Kalp nakli dışında önemli bir kısmı canlıdan canlıya yapılabilmektedir. Karaciğer, böbrek, pankreas, ince barsak, kalp nakilleri kadavradan alınarak hastaya nakledilerek gerçekleştirilebilmektedir.
Organ bağışı nedir?
Yaşayan veya ölmüş bir kişinin organ ve dokularının başka hastaların tedavisi için kullanılmasına izin verilmesidir.
Ülkemiz canlı vericiden nakil konusunda dünyada 1. sıradayken kadavradan nakil konusunda oldukça yetersizdir. Çünkü kimse beyin ölümü gerçekleşen bir yakınının organlarını bağışlamıyor.
Ne zaman organlarımızı bağışlayabiliriz?
Organ bağışı için iki durum vardır: Kişi hayatta iken kendi serbest iradesi ile tıbben yaşamı sona erdikten sonra organ ve dokularının ihtiyacı olan hastalar için kullanılmasına izin verebilir veya hayatta iken bu konuda bir beyanda bulunmamışsa yine tıbben yaşamı sonar erdikten sonra yakınları tarafından organ ve dokuları bağışlanabilir. Bu işlem ölüden (kadavra) canlıya organ bağışıdır. Kişi hayatta iken kendi serbest iradesi ile bir böbreğini veya karaciğerinin bir kısmını ihtiyacı olan bir hasta için bağışlayabilir. Bu işlem de canlıdan canlıya organ bağışıdır.
Organ bağışı için nerelere başvurulabilir?
Organ bağışı ünitesi olan hastanelere, Türkiye Organ Nakli Vakfına, sağlık müdürlüğüne başvuruda bulunabilirsiniz. Başvuru yaptığınız yerde 2 tanık huzurunda sisteme işlenilerek size organ bağış kartı kurum tarafından takdim edilecektir.
Organ bağışı için yaş sınırı var mıdır?
Organ nakli yasasına göre canlıdan canlıya organ bağışında 18 yaş altındaki kişilerden organ alınmaz. Ancak, kadavradan yapılan bağışlarda yaş sınırı yoktur. Ölen bir yenidoğan bebeğin ailesinden alınan rıza ile bağışlanan organları kullanılacağı gibi seksen yaşlardaki bir vericinin de organları kullanılabilir.
Kimler donör olabilir?
Sağlık Bakanlığının yönetmeliği gereğince 4. dereceye kadar akrabalar arası nakiller olabilir. Bölgesel Etik Kurullarından alınan onay ile akraba dışı organ nakli de söz konusu olabilmektedir. Organ nakilleri açısından çapraz nakil olarak adlandırılan donör değişimleri de yine yasal çerçeve içerisinde gerçekleşebilmektedir.
Organ bağış kartı taşırsam bir gün ölmeden organlarım alınır mı?
Organ bağış kartı taşıyan bir kişi, hayatının herhangi bir döneminde ağır bir sağlık durumu nedeniyle acil servise getirilirse acil hastaya yaklaşım prosedürleri gereği öncelik ağır hastaya verileceğinden tüm imkânlar seferber edilecektir. Genel durumu çok kötü bir hastanın üzerinden organ bağış kartı çıktı diye göz ardı edilmesi durumunda beyin ölümü gelişse bile iyi bakılmadığından dolayı organları kullanılamayacak durumda olacaktır. Dolayısıyla üzerinden organ bağış kartı çıksın veya çıkmasın en ağır hasta en öncelikli hastadır. Milyonda bir yaşam şansı bile olsa bu öncelikten dolayı hasta yaşam şansını kullanır, aksi halde bu iyi bakıma rağmen beyin ölümü gelişmişse zarar görmemiş organlarının başka hastaların tedavisinde kullanılma ihtimali olur.
Bağışlanan organlar hiçbir suretle satılmaz. Organlar bağışlandıktan sonra hiçbir şekilde din, devlet, ırk, statü ayrımı yapılmaksızın Sağlık Bakanlığı Organ Nakli Ulusal Koordinasyon Sistemi içerisinde akademisyenlerden oluşan bilimsel danışma komisyonlarının belirlediği kurallar ve prensipler çerçevesinde organ nakli merkezlerine ve öncelik ve aciliyet sırasına göre hastalara tahsis edilmektedir.
Hangi organlar ve dokular bağışlanabilir?
Canlı vericiden; böbrek, karaciğer, akciğer, kan
Kadavradan; karaciğer, pankreas, böbrek, kalp, akciğer, kolon, retina, kalp kapağı, kornea, tendon, yüz ve saçlı deri, kol bacak uzuvları, kıkırdak, kemik, ince barsak…
Organ nakli İslam açısından da vaciptir. Maide suresi 32. ayet “Kim bir insanın hayatını kurtarırsa bütün insanlığın hayatını kurtarmış gibi olur” demektedir.
Hıristiyanlık, Yahudilik, Ezidilik ve birçok dinde de insan ve canlı hayatı çok kıymetlidir ve organ bağışı vaciptir.
Organlarımızı toprağa değil cana katalım, organ bağışında bulunalım.
Kaynak: Türkiye Organ Nakli Vakfı